Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) en son, geçen sene aralık ayında açıkladığı 2021 sonuçlarına göre, Türkiye’de 23,4 milyon hanenin 15 milyon 384 bini kendi sahip olduğu evinde oturuyor.
7 milyon hane ise yaşadığı konut için kira ödüyor. Yine TÜİK, bu sene haziran ayı içinde açıkladığı 2022 istatistikleri, ev sahipliği oranının düştüğünü gösterdi.
Buna göre, Türkiye’de ev sahipliği oranı son 10 senede yüzde 60,9’dan yüzde 56,7’ye gerilerken, kiracılık oranı da yüzde 20’lerden yüzde 27,2’ye yükseldi. TÜİK’in, aynı istatistikinde 26,5 milyona ulaşan hanehalkı ve kiracı oranı üzerinden hesaplandığında ise kiracı sayısının yaklaşık 7,5 milyonu bulduğu hesaplandı.
Fahiş fiyat artışları ve arz yetersizliği ile barınma sorunu adeta çıkmaza girdi. Her sene yaklaşık olarak 800 bin konut ihtiyacına karşın, krediye erişim zorlukları ve inşaat maliyetlerindeki artışların yeni konut üretimini senede ortalama 400 bin adetle sınırladı. Konut üretimi, talebi karşılamayınca da fiyatlarda denge bozuldu.
Satılık fiyatlarının 8-10 milyon liralara çıkması kiralıklara yöneltince, bu defa da kira fiyatları uçtu. Son 3 senede 2-3 bin lira olan kiralar 15-20 bin, hatta 30 bin liraları geçti. Fiyatların büyük bir hızla tırmanması ve krediye erişim zorluğu, ev sahipliğini de etkiledi.
Yüksek fiyatlar ve krediye erişim güçlüğü satışları da etkiledi. Bu yıl konut satışları ağustosta, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,1, ilk 8 ayda yüzde 15 düştü. Finansman zorluğu da konuta erişimi kısıtlıyor. Bugün ekspertiz değeri 5 milyon liralık bir konutta bulunabilecek kredi 1-2 milyon lira. Bu da cepte 3 milyon lira peşinatın hazır olması demek. Ortalama 2 milyon liralık bir kredide ise faizlerin yüzde 3,5’lara kadar çıkması karşısında konut kredisinde aylık taksitler 60-70 bin lira seviyesinde. Bu ortamda, hükümet yetkililerinin ilk evini alacaklara yüzde 1,2 faiz ve 180 ay vadeyle konut kredisi kampanyası sinyali ise sektörde umut oldu.
Fahiş kira artışlarıyla barınma sorunu adete krize dönüşürken, hükümetin düşük faizli, 180 ay vadeli kampanya sinyali 7 milyon kiracıya ev sahipliği için umut oldu. İlk ev teşvikiyle ev sahipliği oranının artacağına işaret eden sektör temsilcileri, “Teslime yakın konut projeleri de kampanyaya dahil edilsin, vatandaş hem kira, hem taksit ödemek zorunda kalmasın” çağrısı yaptı.
KONUTDER Başkan Yardımcısı ve Ege Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İnanç Kabadayı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kredili konut satışlarının 2022 yılından beri toplam satışlar içindeki payının düşüş gösterdiği bu süreçte; Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yakın zamanda açıkladığı yüzde 1,20 faiz, 180 ay vade ile ilk evini alacak olan kişilere bir kampanya düzenlenmesi ve banka iş birliğinin bu noktada devrede olması son yıllarda düşen ev sahipliği oranının tekrar yukarı yönlü ivme kazanmasını sağlayacaktır.
Diğer taraftan aile üyelerinden birine ait konutu olan ve yeni bir konuta yatırım yapmak isteyen alıcıların konut kredisi kullanım yüzdesi dairenin fiyatına göre yüzde 25 seviyelerine kadar düşürüldü. Ancak bu kriterlere sahip alıcıların 1. el konut alımında piyasa koşullarında kredi kullanabilmesine izin verilmesi sektörün nitelikli konut ihtiyacını karşılamaya devam etmesi için önemli olduğunu düşünüyorum.”
Aşçıoğlu Yönetim Kurulu Başkanı İrfan Aşçıoğlu, “Sosyal devlet anlayışı ile ilk evini alacak dar gelirliye, kamu bankaları üzerinden düşük faiz ve uzun vade imkânı ile kredi fırsatı oldukça sevindirici bir haber. Sosyal konut üretiminde ve kredi desteğinde, afet riski yüksek bölgelere/binalara öncelik verilmesinin, riskli yapı stoğunun azalmasına katkı sağlar. Bir diğer taraftan sosyal sorumluluk bilinci ile özel sektör de işin içine dahil edilmeli ve geliştiricileri arza teşvik edecek kredi teşvik paketleri ile kentsel dönüşüm hızlandırılmalı diye düşünüyorum” dedi.
İnsay Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Çulhalık, “Kampanya, sektörü kesinlikle olumlu etkiler. Özellikle bitmiş projelerin hızlı satışı olur. Devam eden projeler için ise moral olur. Kiraların düşmesini düşünmek için erken olduğunu düşünüyorum. Ancak kira artışının önlenmesinde az da olsa katkısı olacaktır. Kampanya uygulanabilirse; kampanya şartlarına uyan ve geliri yeterli olan çok sayıda kişinin faydalanacağını düşünüyorum.” şeklinde konuştu.
Karmar Aş İcra Kurulu Başkanı Emrullah Yedikardeş gayrimenkul sektöründe gözlerin ekim ayında açıklanacak olan ve ilk evini alacak olanlara uzun vadede düşük faizli konut fırsatı sunacak pakete yöneldiğini söyledi. Emrullah Yedikardeş, paketin TÜİK verilerine göre 7 milyonu bulan kiracıların ev hayallerine destek olmasının beklediğini belirtirken, aynı zamanda yüksek kredi oranlarından dolayı durulan sektörün canlanmasını da sağlayacağını açıklayarak konuşmasının devamında şunları söyledi:
“Ancak uygun faiz imkanının sadece yeni başlayan projelere değil, teslimi yaklaşan projelere de uygulanması gerektiğini, bunun hem kirasını hem taksitini ödemesi gereken alıcılara gerçek bir kolaylık sağlayacağını düşünüyorum.”
Kaynak: Dünya Gazetesi
